Bijzondere Rechtspleging

Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog richtte de Nederlandse regering een speciaal rechtssysteem op om mensen te berechten die werden verdacht van collaboratie met de Duitse bezetter. Dit heette de Bijzondere Rechtspleging. Onderdeel van de vervolging was het vooronderzoek. Na een verdenking en arrestatie werden verdachten verhoord en bewijsstukken verzameld voor de rechtszaak. Dit gebeurde op lokaal niveau door ca. 200 opsporings- en onderzoeksdiensten verspreid over heel Nederland, zoals de Politieke Opsporingsdiensten (POD’s) en de Politieke Recherche Afdelingen Collaboratie (PRAC’s).

Limburg

De Politieke Opsporingsdienst, later de Politieke Recherche Afdeling, was verantwoordelijk voor de opsporing van verdachten. Limburg was opgesplitst in meerdere kantons. Ieder kanton had een Politieke Recherche Afdeling bestaande uit medewerkers van de Gemeentepolitie, Rijkspolitie en Koninklijke Marechaussee uit zowel de hoofdzetel als uit andere gemeentes in het kanton.

Maastricht

In het kanton Maastricht bestond de Politieke Recherche Afdeling dus uit medewerkers van de Gemeentepolitie Maastricht, maar ook medewerkers uit andere plaatsen, zoals Gulpen en Valkenburg. De bewijsstukken die deze Politieke Recherche Afdeling verzamelde vormden de basis voor de Bijzondere Rechtspleging. Deze processen-verbaal zijn gedeeltelijk bewaard gebleven in het archief van de Gemeentepolitie Maastricht, dat berust bij het HCL Maastricht.

Deze processen-verbaal hebben alleen betrekking op personen woonachtig in Maastricht op het moment van aanhouding of voordat men was gevlucht. De andere processen-verbaal werden voor opslag opgestuurd naar de politieafdeling van de woonplaats.

Inzage in het archief 20.108B Gemeentepolitie Maastricht

Het archief 20.108B Gemeentepolitie Maastricht heeft een openbaarheidsbeperking van 100 jaar. De archiefstukken over de Tweede Wereldoorlog zijn dus niet zomaar raadpleegbaar.

U kunt een inzageverzoek indienen via e-mail. Vermeld hierbij de naam, de geboortedatum en de woonplaats van de betreffende persoon. De woonplaats betreft de woonplaats op het moment van aanhouding of voordat men gevlucht was. 

Daarna nemen we contact met u op.

Heerlen

In het archief van de Gemeentepolitie Heerlen zijn er geen processen-verbaal bewaard gebleven.

Veelvoorkomende afkortingen in de processen-verbaal

BEVIN – proces-verbaal van bevindingen

AANG - proces-verbaal van aangifte

AANK - proces-verbaal van aanhouding

IVS - proces-verbaal van invrijheidsstelling OF proces-verbaal van inverzekeringstelling

GET - proces-verbaal van getuige

VD - proces-verbaal van verdachte

NKSS – Nationalsozialistische Kraftfahrkorps

WA – Weerbaarheidsafdeling

KK – Kultuurkamer

WH – Winterhulp

GNO – Geen nader onderzoek

Meer weten?

Lees meer over de Bijzondere Rechtspleging op de website Oorlogvoorderechter.nl: Over de bijzondere rechtspleging | Oorlog voor de Rechter - Oorlog voor de Rechter.