Eén van de röntgenfoto’s is die van de hand van Lambert’s dochter Bertha. Zij moest daarvoor destijds bijna anderhalf uur stilzitten! Het resultaat mocht er echter zijn, de stralen gingen zo ‘door het menschelijk vleesch heen’.
Een andere bijzondere is die van het voetje van een achtjarig jongetje. Dit voetje was geamputeerd nadat het jongetje onder een tram was gekomen. Maar liefst vier uur lang stelde Van Kleef dit voetje bloot aan de röntgenstraling. Daarvoor had hij het voetje eerst met twee spijkers aan een houten plank bevestigd.
Röntgen
Wat deze röntgenfoto’s met name bijzonder maakt is dat het waarschijnlijk de oudste van Nederland zijn. Zo weten we dat de foto van de hand van Bertha van Kleef in januari 1896 is gemaakt. Dat was maar een paar weken nadat de Duitse arts Wilhelm Röntgen zijn eerste wetenschappelijke publicatie deed over röntgenstraling. In 1901 zou hij de eerste winnaar van de Nobelprijs voor Natuurkunde worden vanwege zijn ontdekking.
Van Kleef maakte deze eerste röntgenfoto’s overigens niet alleen. Hij werkte hiervoor samen met de natuurkundige en directeur van de Gemeentelijke HBS dr. Heinrich Joseph Hoffmans en de fotograaf Johan van den Eerenbeemt, eigenaar van het fotoatelier P. Stutz.
Later zou Van Kleef het gebruik van röntgenstraling verder verfijnen en ook medisch gaan toepassen in het ziekenhuis Calvariënberg in Maastricht. Daartoe kocht hij in 1897 voor ƒ 1.208,73 een complete serie toestellen en benodigdheden.
Omzwervingen
Maar hoe kan het eigenlijk dat dit nationaal erfgoed nu pas in een archief terechtkomt? Dat zit zo: deze collectie bestaat in totaal uit 22 glasnegatieven en 30 afdrukken. Ze lagen eerst opgeslagen bij Hoffmanns’ HBS. Van de HBS zijn ze via het Stedelijk Lyceum en de kelders van de Gemeentelijke Nutsbedrijven uiteindelijk bij Centre Céramique terechtgekomen.
In de jaren zeventig verdwenen echter elf exemplaren uit de collectie. De directeur van het Stedelijk Lyceum had ze uitgeleend aan een medicus, die ze vermoedelijk nooit meer terug heeft gebracht. Daarna was het een tijd stil. Tot ongeveer 20 jaar geleden. Toen kreeg het toenmalig Rijskarchief in Limburg (RAL) te koop aangeboden voor 15.000 gulden. Veel geld, dat het RAL niet had.
Eind goed
Maar gelukkig was daar de Stichting Lambert van Kleef, die de exemplaren weer wist te bemachtigen en graag op één plek weer compleet wilde maken. Die plek werd het HCL, aangezien Centre Céramique bereid bleek om ‘hun’ foto’s in
langdurige bruikleen aan ons te geven.
Te zien
De röntgenfoto’s zijn nog tot en met donderdag 16 februari te zien in een tijdelijke mini-tentoonstelling op onze locatie aan de Sint Pieterstraat in Maastricht. Bezichtigen is mogelijk tijdens onze openingsuren: dinsdag tot en met donderdag van 10.00 tot 17.00 uur.
Daarna wordt de hele collectie gedigitaliseerd en veilig opgeborgen. Te veel blootstelling aan licht en andere elementen doet dit broze materiaal namelijk meer kwaad dan goed.